Trong nhiếp ảnh, những bức ảnh thác nước mượt như dải lụa, dòng xe để lại vệt sáng huyền ảo hay mây trời trôi bồng bềnh đều là sản phẩm của kỹ thuật phơi sáng dài. Tuy nhiên, khi chụp ban ngày với ánh sáng mạnh, việc kéo dài thời gian phơi sáng mà không làm ảnh bị cháy sáng gần như là “nhiệm vụ bất khả thi” nếu không có filter ND (Neutral Density filter).
Bài viết này sẽ giúp bạn nắm ngay cách sử dụng filter ND chỉ trong 60 giây để tạo nên những bức ảnh phơi sáng dài ấn tượng mà không bị lỗi cháy hoặc out nét.
Kính lọc Filter ND là gì?
Filter ND là một tấm kính lọc gắn trước ống kính, có tác dụng giảm lượng ánh sáng đi vào cảm biến mà không thay đổi màu sắc của ảnh. Nói một cách đơn giản, ND filter giống như kính râm cho máy ảnh, giúp bạn chụp với tốc độ màn trập chậm hơn hoặc khẩu độ lớn hơn ngay cả trong điều kiện ánh sáng mạnh.
Khi chụp ban ngày, nếu không dùng filter ND, việc giảm tốc độ màn trập xuống vài giây để tạo hiệu ứng mượt mà cho nước hoặc mây thường khiến ảnh bị cháy sáng. Filter ND sẽ “cắt” bớt ánh sáng, cho phép bạn kéo dài thời gian phơi sáng mà vẫn giữ được độ phơi sáng hợp lý.
Những kính lọc Filter ND phổ biến
Trong nhiếp ảnh, filter ND (Neutral Density) được phân loại dựa trên mức giảm sáng tính theo “stop”, đáp ứng nhu cầu sáng tạo đa dạng. Phổ biến nhất là ND8 (giảm 3 stop) và ND64 (giảm 6 stop) thường dùng để chụp thác nước, suối hay phong cảnh nhiều mây. Đối với phơi sáng dài ban ngày, ND1000 (giảm 10 stop) hoặc ND2000 giúp xóa mờ đám đông, ghi lại vệt mây và dòng xe.
Ngoài ra, ND biến thiên (Variable ND) cho phép điều chỉnh linh hoạt từ 2–9 stop, tiện lợi khi chụp trong nhiều điều kiện ánh sáng khác nhau.
Cách chọn filter ND phù hợp cho phơi sáng dài
Việc lựa chọn filter ND phù hợp cho phơi sáng dài phụ thuộc vào thời gian phơi sáng bạn mong muốn và điều kiện ánh sáng tại hiện trường.
Chẳng hạn, khi chụp thác nước hoặc suối vào những ngày nhiều mây, các loại ND8 hoặc ND64 thường đã đủ để tạo hiệu ứng mượt mà cho dòng nước.
Ngược lại, nếu mục tiêu của bạn là xóa mờ đám đông hay ghi lại vệt mây dài vào buổi trưa nắng gắt, những chiếc filter có mức giảm sáng mạnh như ND1000 hoặc ND2000 sẽ mang lại hiệu quả rõ rệt hơn. Để xác định chính xác cần giảm bao nhiêu stop so với tốc độ màn trập ban đầu, bạn có thể sử dụng các ứng dụng đo phơi sáng chuyên dụng hoặc tham khảo bảng tính ND stop, từ đó chọn đúng loại filter và đạt được kết quả như ý.
Các bước sử dụng filter ND để chụp phơi sáng dài
Bước 1: Xác định khung hình và lấy nét trước khi gắn filter ND
Với các filter ND đậm như ND1000, ống kính sẽ khó lấy nét tự động vì ánh sáng bị giảm nhiều. Vì vậy, bạn nên lấy nét và căn bố cục trước, sau đó chuyển sang chế độ MF (Manual Focus).
Bước 2: Tính toán thời gian phơi sáng
Ví dụ: nếu tốc độ màn trập hợp lý không có ND là 1/125s, khi dùng ND1000 (giảm 10 stop) bạn sẽ cần khoảng 8 giây phơi sáng. Hãy điều chỉnh tốc độ màn trập và ISO cho phù hợp.
Bước 3: Gắn filter ND
Lắp filter ND vào ống kính, tránh để ánh sáng lọt vào khe hở. Với máy ảnh gắn filter vuông, đảm bảo holder chắc chắn và không có khe sáng.
Bước 4: Chụp thử và kiểm tra histogram
Chụp một ảnh test, xem histogram để đảm bảo ảnh không bị cháy hoặc tối quá. Nếu cần, điều chỉnh lại thông số.
Bước 5: Ổn định máy và bấm chụp
Sử dụng tripod vững chắc, kết hợp dây bấm mềm hoặc hẹn giờ để tránh rung máy. Với phơi sáng dài hơn 30 giây, dùng chế độ Bulb.
Mẹo và lưu ý khi chọn kính lọc Filter ND khi chụp phơi sáng dài
Khi chụp phơi sáng dài với filter ND, việc lựa chọn thời điểm và thiết lập thông số đóng vai trò then chốt để đạt được chất lượng ảnh tối ưu. Nhiếp ảnh gia nên ưu tiên tác nghiệp vào giờ vàng hoặc những ngày trời nhiều mây nhằm giảm sự chênh lệch sáng, đồng thời giữ được dải tương phản hài hòa. Sử dụng ISO thấp nhất (ISO 100 hoặc thấp hơn) giúp hạn chế nhiễu và tối ưu độ chi tiết.
Với máy DSLR, cần che ống ngắm để tránh ánh sáng lọt vào từ viewfinder trong suốt quá trình phơi sáng. Về thời gian, khi chụp cảnh nước, khoảng phơi sáng từ 2–10 giây sẽ tạo hiệu ứng mượt mà nhưng vẫn đảm bảo độ sắc nét; trong khi đó, với các chủ thể như mây trời hoặc đám đông, khoảng 30–120 giây sẽ mang lại hiệu ứng xóa mờ rõ rệt hơn.
Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng filter ND, không ít người mắc phải những sai lầm cơ bản. Phổ biến nhất là quên lấy nét trước khi gắn filter, dẫn đến ảnh bị mờ hoặc sai điểm nét. Việc không tính toán chính xác thời gian phơi sáng dễ khiến ảnh bị thừa sáng hoặc thiếu sáng, trong khi sử dụng filter ND kém chất lượng có thể gây ám màu và giảm độ nét tổng thể.
Bên cạnh đó, nhiều người bỏ qua bước kiểm tra histogram, khiến khó phát hiện ảnh bị lệch sáng ngay tại hiện trường, làm giảm khả năng kiểm soát và điều chỉnh kịp thời
Kết luận
Filter ND là công cụ không thể thiếu nếu bạn muốn khám phá sức mạnh của kỹ thuật phơi sáng dài. Khi nắm vững nguyên lý giảm sáng theo stop, chọn đúng loại filter và biết cách tính toán thời gian phơi sáng, bạn sẽ dễ dàng tạo ra những bức ảnh đầy chất nghệ thuật.
Chỉ với 60 giây để ghi nhớ các bước cơ bản, bạn đã có thể làm chủ filter ND và biến ý tưởng thành tác phẩm.
