Bạn có bao giờ cầm máy ảnh lên, căn mãi mà khung hình vẫn chưa “đã mắt”, chủ thể bị lệch và bố cục nhìn cứ… không thuận mắt?
Thật ra, ngay cả những nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp cũng luôn dựa vào một công cụ nhỏ nhưng cực kỳ quan trọng: đường lưới (Grid Lines). Trong nhiếp ảnh, bố cục là một trong những yếu tố then chốt giúp bức ảnh không chỉ đơn thuần ghi lại khoảnh khắc mà còn truyền tải được cảm xúc, ý tưởng và sự hài hòa về thị giác.
Và việc biết cách sử dụng đường lưới, nắm chắc vài bố cục cơ bản có thể giúp ảnh của bạn nổi bật hơn rất nhiều. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu đường lưới là gì, cách bật đường lưới trên máy ảnh và cuối cùng là 5 bố cục chụp ảnh đẹp, dễ áp dụng dành cho người yêu thích nhiếp ảnh.
Đường lưới là gì?
Đường lưới là một lớp hiển thị hỗ trợ trên màn hình máy ảnh, thường được hiển thị trực tiếp trong khung ngắm hoặc màn hình LCD. Hệ thống đường lưới gồm các đường ngang và dọc chia khung hình thành nhiều phần bằng nhau. Nó không xuất hiện trong ảnh đã chụp mà chỉ giúp bạn căn bố cục, giữ đường chân trời thẳng, tránh nghiêng lệch và căn chủ thể hoặc các yếu tố khác trong khung hình một cách hài hòa.
Về bản chất, đường lưới là công cụ trực quan hóa những quy tắc bố cục kinh điển hoặc cách đặt chủ thể lệch tâm để bức ảnh có nhịp điệu hơn, tạo ra sự cân bằng và hài hòa giữa các đối tượng trong khung hình. Với người mới, đường lưới giống như “bản đồ” giúp bạn bớt lúng túng trước những khung hình phức tạp. Với người chụp lâu năm, nó giúp tiết kiệm thời gian và đạt được bố cục chuẩn xác ngay từ khoảnh khắc bấm máy.
Cách bật đường lưới trên máy ảnh?
Trên máy ảnh Canon, việc bật đường lưới được thiết kế khá trực quan. Thao tác này giúp bạn kiểm soát góc, đường dẫn và vị trí chủ thể cực tốt, nhất là khi chụp phong cảnh, kiến trúc hoặc chân dung muốn đường chân trời thẳng tăm tắp.
Cách bật đường lưới trên Canon:
- Nhấn nút MENU trên máy.
- Vào mục [Shooting Settings] hoặc [Setup] tùy dòng máy.
- Tìm đến [Disp. Level Settings] hoặc mục tương tự liên quan đến hiển thị màn hình.
- Chọn [Grid Display].
- Nhấn [ON] để hiện đường lưới.
Sau khi bật đường lưới, bạn sẽ thấy ngay các ô vuông mờ trên Live View hoặc EVF. Chúng không ảnh hưởng đến chất lượng ảnh mà chỉ giúp quá trình căn bố cục trở nên chính xác hơn.
Với các máy ảnh của hãng khác như Nikon, Sony, Fujifilm…, thường bạn cũng tìm thấy mục [Grid display] hoặc [Viewfinder Grid Display/Framing Grid Display] trong menu [Display] hay [Shooting/Display] trong menu cài đặt. Nếu bạn không chắc cách bật, có thể mang máy ảnh đến cửa hàng máy ảnh để nhờ nhân viên hướng dẫn trực tiếp và nên dùng ngay từ đầu để hình thành thói quen bố cục tốt.
5 bố cục chụp ảnh đẹp bằng máy ảnh
Thế giới nhiếp ảnh có hàng chục quy tắc bố cục khác nhau, nhưng không phải cái nào cũng thực sự hữu dụng với người mới. Dưới đây là 5 bố cục phổ biến nhất, vừa dễ áp dụng, vừa tạo nên những khung hình tự nhiên, cân đối và hợp thẩm mỹ.
Bố cục 1/3
Đây là bố cục kinh điển nhất. Khi bật đường lưới 3×3, bạn sẽ thấy 2 đường ngang và 2 đường dọc chia khung hình thành 9 ô.
Theo bố cục 1/3, bạn hãy đặt chủ thể vào một trong bốn giao điểm của các đường này. Điều này giúp bức ảnh cóchiều sâu và cảm giác tự nhiên hơn so với việc đặt chủ thể chính giữa.
- Chân dung ngoài trời
- Cảnh biển (đặt đường chân trời trên hoặc dưới 1/3)
- Chụp đồ uống, món ăn, sản phẩm
Một bức ảnh đúng 1/3 thường mang lại cảm giác đủ điểm nhấn, rất dễ chịu.
Bố cục khung trong khung (Frame Within Frame)
Đây là bố cục tạo nên chiều sâu và cảm giác khám phá. “Khung” ở đây có thể là cửa sổ, cổng vòm, tán cây, lan can… Khi bạn đặt chủ thể bên trong một khung tự nhiên như vậy, người xem sẽ tự động bị hút vào điểm chính.
- Có nhiều lớp (foreground – subject – background)
- Tạo sự bí ẩn và chiều sâu
- Hướng ánh mắt người xem vào đúng vị trí quan trọng
Đây là bố cục rất “ăn ảnh” khi chụp kiến trúc hoặc du lịch.
Bố cục đối xứng
Bố cục đối xứng là lựa chọn tuyệt vời nếu bạn muốn tạo sự hài hoà, cân đối và ấn tượng ngay từ cái nhìn đầu tiên.
- Kiến trúc (hành lang, cầu thang, mặt tiền tòa nhà).
- Phản chiếu trên mặt nước.
- Những vật thể hoặc cảnh vật có tính lặp lại hai bên.
Khi tìm thấy sự đối xứng hoàn hảo, bạn chỉ cần đặt chủ thể chính vào chính giữa khung hình. Đây là ngoại lệ hiếm hoi “phá luật” của quy tắc 1/3 mà vẫn đẹp xuất sắc. Ảnh đối xứng thường mang lại cảm giác trật tự, mạnh mẽ và đầy tính nghệ thuật.
Bố cục số lẻ
Mắt người có xu hướng cảm nhận các nhóm số lẻ (3, 5, 7…) hấp dẫn hơn nhóm số chẵn, bởi chúng tạo nhịp điệu tự nhiên và không quá cân đối đến mức cứng nhắc.
- 3 con vật
- 3 bông hoa
- 5 chiếc lá rơi
- 3 người trong khung hình
Bố cục số lẻ đặc biệt đẹp trong chụp món ăn, tĩnh vật hoặc cảnh đời thường.
Bố cục tỷ lệ vàng
Tỷ lệ vàng (Golden Ratio) là bố cục lâu đời trong hội họa, kiến trúc và nhiếp ảnh. Tỷ lệ vàng thường được biểu diễn bằng đường cong xoắn ốc (Golden Spiral). Khi đặt chủ thể tại khu vực tâm xoắn ốc, ánh mắt người xem sẽ đi theo vòng xoắn và dừng lại ở chủ thể, tạo cảm giác khám phá và cân bằng tự nhiên.
Bố cục này phù hợp với:
- Chân dung nghệ thuật
- Chụp đường phố
- Nhiếp ảnh phong cảnh có đường cong (đường sông, lối đi, cầu…)
Nếu chưa quen, bạn có thể bật lưới Golden Ratio trong một số máy hoặc sử dụng ứng dụng hậu kỳ để kiểm tra khung hình.
Đường lưới không chỉ là một tính năng phụ. Nó chính là “người bạn đồng hành” giúp bạn làm chủ khung hình, từ những bước đầu tiên cho đến khi bạn đã quen tay và biết cách sáng tạo vượt quy tắc.
Khi chụp ảnh, việc tận dụng đường lưới kết hợp với nhiều kiểu bố cục khác nhau luôn mang lại lợi thế lớn cho người cầm máy. Dù bạn áp dụng bố cục cổ điển hay hiện đại, đơn giản hay phức tạp, đường lưới sẽ giúp bạn xác định vị trí các yếu tố trong khung hình một cách chính xác hơn. Nhờ đó, ảnh dễ dàng đạt được sự cân đối, tạo cảm giác hài hòa về thị giác và mở ra chiều sâu tự nhiên cho không gian.
Chính vì vậy, trong nhiếp ảnh, khả năng căn chỉnh bố cục dựa trên đường lưới luôn được xem là nền tảng quan trọng. Khi bạn hiểu và vận dụng tốt nguyên tắc này, mỗi bức ảnh sẽ không chỉ đẹp hơn mà còn truyền tải cảm xúc và câu chuyện một cách mạnh mẽ, trọn vẹn hơn.
