Hiệu ứng bokeh từ lâu đã trở thành một trong những yếu tố được yêu thích nhất trong nhiếp ảnh, đặc biệt là chụp chân dung, ảnh đời sống, ảnh đường phố hay ảnh sản phẩm mang tính nghệ thuật. Bokeh giúp hậu cảnh trở nên mềm mại, nổi bật chủ thể và tạo cảm xúc thị giác rất mạnh. Tuy nhiên, không phải cứ mở khẩu lớn là ảnh sẽ đẹp. Trên thực tế, rất nhiều người chụp – từ người mới đến cả người đã có kinh nghiệm – vẫn thường xuyên mắc phải những lỗi phổ biến khi chụp ảnh bokeh mà không hề nhận ra.
Bài viết dưới đây sẽ tổng hợp các lỗi thường gặp trong chụp ảnh bokeh, phân tích nguyên nhân và giúp bạn hiểu rõ bản chất vấn đề để cải thiện kỹ thuật, từ đó tạo ra những bức ảnh có chiều sâu, cảm xúc và giá trị thẩm mỹ cao hơn.
Lạm dụng khẩu độ quá lớn khiến ảnh mất chi tiết
Một trong những lỗi phổ biến nhất khi chụp ảnh bokeh là luôn đặt khẩu độ ở mức lớn nhất (f/1.8, f/1.4 hoặc f/1.2) mà không cân nhắc đến bối cảnh và chủ thể. Nhiều người tin rằng khẩu càng lớn thì bokeh càng đẹp, nhưng thực tế không hoàn toàn như vậy.
Khi khẩu độ quá lớn, độ sâu trường ảnh trở nên cực kỳ mỏng, dẫn đến việc chỉ một phần rất nhỏ của chủ thể được nét, còn lại bị mờ. Trong chụp chân dung, điều này thường khiến mắt nét nhưng mũi, tai hoặc tóc lại bị out nét, tạo cảm giác ảnh thiếu cân bằng và không dễ chịu khi nhìn lâu.
Ngoài ra, ở khẩu độ lớn nhất, nhiều ống kính còn bị giảm độ sắc nét, xuất hiện quang sai viền hoặc giảm tương phản. Điều này khiến bokeh tuy nhiều nhưng tổng thể ảnh lại kém chất lượng.
Lấy nét sai điểm làm chủ thể không nổi bật
Lỗi lấy nét là “kẻ thù” lớn nhất của ảnh bokeh. Khi hậu cảnh đã được làm mờ mạnh, chỉ cần lấy nét lệch một chút, toàn bộ bức ảnh sẽ trở nên thiếu điểm nhấn và gây cảm giác “mờ toàn bộ”.
Nguyên nhân thường đến từ việc sử dụng chế độ lấy nét tự động nhưng không kiểm soát điểm AF, hoặc chụp trong điều kiện ánh sáng yếu khiến máy khó bắt nét chính xác. Với độ sâu trường ảnh mỏng, chỉ cần người mẫu nghiêng đầu nhẹ hoặc nhiếp ảnh gia di chuyển vài centimet là điểm nét đã thay đổi hoàn toàn.
Lỗi này đặc biệt dễ xảy ra khi chụp chân dung cận mặt hoặc chụp sản phẩm nhỏ với bokeh mạnh. Kết quả là chủ thể không đủ sắc nét để “đỡ” phần nền mờ phía sau.
Khoảng cách giữa chủ thể và hậu cảnh không phù hợp
Bokeh đẹp không chỉ phụ thuộc vào khẩu độ hay ống kính, mà còn phụ thuộc rất nhiều vào khoảng cách giữa chủ thể và hậu cảnh. Một lỗi thường gặp là đặt chủ thể quá gần phông nền, khiến dù khẩu lớn nhưng hậu cảnh vẫn không mờ như mong muốn.
Khi khoảng cách này quá ngắn, hậu cảnh sẽ vẫn giữ được nhiều chi tiết, bokeh yếu và không tách bạch được chủ thể. Ngược lại, nếu hậu cảnh quá xa nhưng lại không có điểm sáng hoặc kết cấu phù hợp, bokeh tạo ra sẽ nhạt nhòa, thiếu chiều sâu.
Việc không chủ động kiểm soát không gian phía sau chủ thể khiến nhiều bức ảnh bokeh trông “có cũng như không”, không tạo được hiệu ứng thị giác rõ ràng.
Hậu cảnh rối hoặc có chi tiết gây nhiễu
Một hiểu lầm phổ biến là bokeh sẽ che được mọi hậu cảnh xấu. Thực tế, nếu hậu cảnh có quá nhiều chi tiết tương phản mạnh, màu sắc lộn xộn hoặc các đường nét phức tạp, bokeh tạo ra có thể trở nên rối mắt thay vì mềm mại.
Những đốm sáng quá gắt, các mảng màu chói hoặc các vật thể có hình dạng rõ ràng phía sau sẽ biến bokeh thành những “vệt loạn”, khiến người xem bị phân tâm khỏi chủ thể chính. Điều này thường gặp khi chụp ngoài trời đông người, khu phố nhiều bảng hiệu hoặc không gian có ánh sáng phức tạp.
Bokeh đẹp cần hậu cảnh đơn giản, có điểm sáng phù hợp hoặc màu sắc hài hòa, nếu không hiệu ứng mờ sẽ phản tác dụng.
Ánh sáng không phù hợp làm bokeh kém thẩm mỹ
Ánh sáng đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc hình thành bokeh. Một lỗi thường gặp là chụp bokeh trong điều kiện ánh sáng phẳng, thiếu điểm sáng hoặc ánh sáng quá gắt.
Khi ánh sáng quá đều và không có highlight, bokeh sẽ mờ nhưng “chết”, thiếu sự lung linh và chiều sâu. Ngược lại, ánh sáng quá mạnh hoặc chiếu trực diện vào ống kính dễ gây cháy sáng, flare không kiểm soát, làm mất chi tiết và phá vỡ bố cục.
Ngoài ra, việc đặt nguồn sáng phía sau chủ thể nhưng không kiểm soát hướng và cường độ ánh sáng cũng khiến bokeh bị méo, không tròn đều hoặc xuất hiện viền sáng khó chịu.
Sử dụng ống kính không phù hợp với mục đích bokeh
Không phải ống kính nào cũng tạo ra bokeh đẹp. Một lỗi phổ biến là sử dụng ống kính kit khẩu nhỏ rồi cố gắng tạo bokeh bằng cách zoom hoặc chỉnh hậu kỳ quá mức. Kết quả thường là nền mờ cứng, thiếu chuyển mượt và trông rất “giả”.
Ngoài khẩu độ, cấu trúc lá khẩu, tiêu cự và thiết kế quang học của ống kính ảnh hưởng trực tiếp đến hình dạng và chất lượng bokeh. Một số ống kính tạo bokeh tròn, mềm; số khác lại cho bokeh méo, viền cứng hoặc hình đa giác.
Việc không hiểu rõ đặc tính bokeh của ống kính đang sử dụng khiến nhiều người thất vọng với kết quả chụp, dù đã áp dụng đúng thông số cơ bản.
Bố cục kém khiến bokeh không hỗ trợ được chủ thể
Bokeh chỉ thực sự đẹp khi phục vụ cho bố cục tổng thể. Một lỗi thường gặp là quá tập trung vào hậu cảnh mờ mà bỏ quên cách sắp xếp chủ thể trong khung hình. Khi bố cục yếu, bokeh dù nhiều cũng không cứu được bức ảnh.
Ví dụ, đặt chủ thể ở vị trí không hợp lý, để bokeh chiếm quá nhiều diện tích hoặc làm lệch trọng tâm thị giác sẽ khiến người xem không biết nên nhìn vào đâu. Trong một số trường hợp, bokeh còn “nuốt” mất đường nét quan trọng của chủ thể, khiến ảnh thiếu điểm nhấn rõ ràng.
Lạm dụng hậu kỳ làm bokeh giả và thiếu tự nhiên
Trong thời đại chỉnh sửa ảnh mạnh mẽ, nhiều người có xu hướng tạo bokeh bằng phần mềm thay vì ngay từ lúc chụp. Một lỗi thường gặp là làm mờ nền quá tay, viền chủ thể bị lem, chuyển vùng nét – mờ thiếu tự nhiên.
Bokeh giả thường có đặc điểm là nền mờ đều một cách máy móc, không có sự chuyển dần về độ mờ, thiếu cảm giác không gian thật. Đặc biệt trong ảnh chân dung, tóc và các chi tiết nhỏ dễ bị xóa mất hoặc bị cắt viền rất thô.
Hậu kỳ chỉ nên dùng để tinh chỉnh, không nên thay thế hoàn toàn cho kỹ thuật chụp bokeh đúng cách ngay từ đầu.
Không hiểu bản chất bokeh, chụp theo cảm tính
Lỗi sâu xa nhất nhưng cũng phổ biến nhất là không hiểu bản chất của bokeh, chỉ chụp theo cảm tính hoặc bắt chước người khác. Bokeh không chỉ là “xóa phông”, mà là sự kết hợp giữa khẩu độ, tiêu cự, khoảng cách, ánh sáng và bố cục.
Khi không nắm được các yếu tố này, người chụp dễ rơi vào trạng thái thử – sai liên tục, ảnh có lúc đẹp nhưng không ổn định, khó lặp lại kết quả mong muốn. Điều này đặc biệt bất lợi với những ai chụp ảnh thương mại, chân dung dịch vụ hoặc xây dựng phong cách cá nhân lâu dài.
Nguồn tham khảo: sieuthidienmayxanh, vjshop
