Lấy nét tự động (AF) là gì?
Lấy nét tự động (AF- Auto focus) được hiểu tính năng lấy nét chủ thể mà có sẵn ở bất cứ máy ảnh kỹ thuật số hiện nay. Với một cú chạm nhẹ, chúng ta có thể lấy nét chính xác vào chủ thể mà không phải căn chỉnh nhiều.
Hệ thống lấy nét tự động cũng góp phần giúp các ống thấu kính di chuyển nhanh và chính xác, giúp người chụp có thể lấy được nhiều khoảnh khắc độc đáo.
Lấy nét tự động gồm 3 loại: AF-S lấy nét tự động từng ảnh dùng để chụp thể tĩnh hay phong cảnh, AF-C lấy nét tự động liên tục thường dùng cho chụp ảnh thể thao, AF-A lấy nét tự động linh hoạt khi bạn muốn chụp nhiều chủ thể cùng một lúc mà không phải chuyển lần lượt sang từng ảnh.
Tuy nhiên trong quá trình chụp ảnh không phải lúc nào bạn cũng có thể sử dụng chế độ lấy nét tự động này, mà buộc phải lấy nét bằng tay (MF). Một số trường hợp nếu lấy nét tự động sẽ khiến bức ảnh không được như ý muốn.
Những trường hợp không nên dùng lấy nét tự động (AF)
Chụp trong điều kiện ánh sáng yếu
Khi bạn tác nghiệp trong điều kiện ánh sáng yếu, độ tương phản giữa chủ thể với các chủ đề xung quanh sẽ rất thấp. Lúc này hệ thống lấy nét tự động sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc xác định vùng lấy nét do chúng hoạt động dựa trên ánh sáng và độ tương phản.
Để khắc phục điều này, một số mẫu máy ảnh đã được trang bị đèn trợ nét, tuy nhiên, trong một số trường hợp nó cũng không thể mang lại kết quả như ý muốn.
Hệ thống tự động lấy nét thường cần đến lượng ánh sáng và độ tương phản nhất định để có thể hoạt động tối ưu. Vì vậy chế độ AF có thể “bó tay” hoặc quá trình lấy nét có thể bị sai lệch nếu chụp trong điều kiện ánh sáng yếu và/hoặc với độ tương phản thấp.
Ngoài ra tốc độ lấy nét tự động AF trong điều kiện sáng yếu thường rất chậm. Lời khuyên dành cho bạn trong trường hợp này là sử dụng chế độ lấy nét bằng tay, giúp nắm bắt nhanh chóng điểm lấy nét và có những hình ảnh sắc nét như mong muốn.
Chụp ảnh phong cảnh
Trong lĩnh vực chụp ảnh phong cảnh, để đảm bảo cho bức hình được nét toàn bộ, các nhiếp ảnh gia thường lấy nét vào điểm hyperfocal (điểm đảm bảo khoảng nét tối đa từ vùng tiền cảnh đến vô cực, có khoảng cách đến người chụp khác nhau tùy từng tiêu cự và độ mở).
Để đảm bảo máy luôn lấy nét vào điểm hyperfocal này, người chụp nên tắt AF và chuyển sang chỉnh tay, bởi nếu không, mỗi khi chụp một ảnh, máy lại lấy nét lại và rất có thể sẽ căn nét vào điểm khác.
Trong chụp ảnh phong cảnh, chế độ lấy nét bằng tay là một lựa chọn phù hợp. Dù chế độ AF cũng mang lại hiệu quả tốt nhưng trong nhiều trường hợp, chế độ tự động dễ bị “đánh lừa” khi không xác định đúng những điểm mà người chụp muốn lấy nét, không thể xác định chính xác được đối tượng quan trọng nhất trong bức hình.
Chính vì vậy chế độ lấy nét bằng tay là phương án tối ưu nhất để làm chủ tác phẩm của mình với điểm lấy nét chính xác ở khoảng cách phù hợp tạo ra độ sâu trường ảnh mà mình mong muốn.
Chủ thể có độ tương phản kém
Đối với một số chủ thể chỉ có một tông màu chủ đạo, độ tương phản kém hệ thống AF sẽ khó có thể lấy nét chính xác do không thể xác định được điểm nét dù cho ánh sáng vẫn đủ.
Để khắc phục điều này, bạn có thể quay máy sang vùng có nhiều chi tiết hay tương phản tốt hơn, nhá lấy nét rồi quay về vùng cần chụp và lấy lại bố cục. Tuy nhiên điều này rất mát thời gian cũng như chưa hẳn đã làm được trong nhiều điều kiện.
Chụp đối tượng chuyển động
Để chụp được những vật chuyển động không phải là điều đơn giản. Mặc dù vẫn có thể sử dụng lấy nét bằng tay để chụp các đối tượng chuyển động nhưng sẽ tốt hơn nếu bạn dùng chế độ AF của máy ảnh, đặc biệt khi chụp các chủ thể di chuyển nhanh và bất ngờ.
Thay vì sử dụng chế độ AF cho một lần chụp, chế độ AF liên tục là lựa chọn tốt nhất cho việc chụp các đối tượng di chuyển. Khi sử dụng AF liên tục, bạn hãy nhấn ½ nút chụp, camera sẽ “khóa chết” chủ thể và liên tục lấy nét tại điểm đó.
Mặt khác nếu một đối tượng đang chuyển động theo hướng có thể dự đoán, bạn có thể sử dụng chế độ lấy nét trước (prefocus) tại một điểm cụ thể và chờ cho đối tượng đi đến và chụp.
Vật có kích thước quá nhỏ
Nếu chủ thể của bạn có kích thước quá nhỏ so với khung hình, máy ảnh sẽ rất khó nhận biết đâu là điểm chính xác bạn muốn lấy nét. Trong những trường hợp như vậy, bạn nên di chuyển lại gần hoặc sử dụng AF lock để lấy nét dễ dàng hơn.
Chụp chân dung
Những bức ảnh chân dung sẽ thu hút hơn nhiều nếu bạn lấy nét vào đôi mắt của mẫu. Chế độ AF mặc dù rất hiệu quả trong thể loại này nhưng đôi khi nó có thể lấy nét nhầm vào các vùng có tương phản lớn hơn như chân mày, mũi,… do các điểm này quá gần nhau.
Việc này dẫn đến đối tượng chính là đôi mắt lại không thực sự nằm trong điểm nét căng, chưa kể còn có thể mờ nếu độ sau trường ảnh quá hẹp.
Ảnh Macro
Đối với thể loại chụp ảnh Macro, hầu hết các nhiếp ảnh gia đều sử dụng chế độ lấy nét bằng tay. Khi chụp với khoảng cách cận cảnh, trường ảnh ngắn và DoF nông đòi hỏi điểm nét phải thật chính xác. Nếu sử dụng chế độ AF, điểm lấy nét rất dễ bị lệch hoặc chọn điểm nét không chính xác.
Để có được hiệu quả cao khi chụp cận cảnh Macro, bạn ênn sử dụng chân máy để giảm bớt những dao động, tránh tình trạng rung máy khiến khó làm chủ điểm lấy nét
Độ sáng khác nhau
Khi khu vực bạn lấy nét có độ sáng, tối khác nhau rõ rệt, bạn sẽ thấy hệ thống lấy nét tự động không thể hoạt động. Giải pháp trong những trường hợp này là sử dụng lấy nét thủ công hay chức năng AF lock.