Trong quá trình chụp ảnh, ánh sáng đóng vai trò rất quan trọng. Bởi vì nó quyết định yếu tố thành – bại của 1 sản phẩm nghệ thuật. Chủ thể có đẹp đến đâu nhưng nguồn sáng không đủ cũng có thể khiến ảnh bị noise hay kể cả nguồn sáng quá mức sẽ bị cháy ảnh. 

Chúng ta thường thấy một số dạng ánh sáng cơ bản như ánh sáng tự nhiên hoặc các thiết bị chiếu sáng để phục vụ chụp ảnh trong studio. Hay bên cạnh đó là những loại ánh sáng như dạng line, tạt ngang… tất cả đều tạo nên những nguồn ánh sáng riêng biệt, góp phần tạo điểm dấu ấn cho bức ảnh. 

Vai trò nguồn sáng trong nhiếp ảnh

Nguồn sáng đóng vai trò quan trọng trong nhiếp ảnh vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến cách mà một bức ảnh được tạo ra và cách mà chủ thể được hiển thị. 

Ánh sáng cung cấp chi tiết: Nguồn sáng phản chiếu hoặc chiếu trực tiếp lên chủ thể, tạo ra các bóng, đổ bóng và đồng thời tạo ra các chi tiết rõ ràng và sắc nét trên chủ thể.

Tạo ra không gian và chiều sâu: Ánh sáng có thể tạo ra không gian và chiều sâu trong bức ảnh, giúp định rõ vị trí của các chi tiết trong cảnh và tạo ra sự sâu trong không gian.

Tạo ra cảm xúc và tạo nên bầu không khí: Loại ánh sáng được sử dụng có thể tạo ra các hiệu ứng khác nhau, từ ánh sáng mềm mại và ấm áp đến ánh sáng cứng và lạnh, từ đó tạo ra các cảm xúc và bầu không khí khác nhau trong bức ảnh.

Tạo ra màu sắc và bóng đổ: Loại ánh sáng cũng ảnh hưởng đến màu sắc và bóng đổ trong bức ảnh. Ánh sáng màu vàng sẽ tạo ra một tông màu ấm, trong khi ánh sáng màu xanh lá cây có thể tạo ra một tông màu lạnh.

Dạng ánh sáng trong nhiếp ảnh

Trong nhiếp ảnh hiện có 4 dạng ánh sáng được sử dụng chính, bao gồm: ánh sáng tự nhiên, ánh sáng mờ, ánh sáng nhân tạo và ánh sáng định hướng.

Ánh sáng tự nhiên trong nhiếp ảnh

Ánh sáng tự nhiên là loại ánh sáng được tạo ra bởi các nguồn sáng trong tự nhiên như: ánh sáng mặt trời, ánh sáng từ các vật trong môi trường tự nhiên xung quanh. Ánh sáng tự nhiên thường tạo ra các bức ảnh có màu sắc tự nhiên và tạo ra cảm giác ấm áp và thân thiện.

Ánh sáng tự nhiên rất hữu ích cho những phong cách chụp ảnh chân dung ngoài trời, hoặc chụp ảnh dựa theo độ tương phản của ánh sáng giữa hai môi trường có độ sáng chênh lệch (ví dụ giữa trong nhà không có ánh sáng nhân tạo được ánh sáng ban ngày chiếu vào).

Ưu điểm ánh sáng tự nhiên là không cần tốn kinh phí nhưng lại phụ thuộc nhiều vào yếu tố thiên nhiên, con người khó chủ động để kiểm soát nếu không có dụng cụ chụp ảnh bổ trợ. 

Ánh sáng nhân tạo

Ánh sáng nhân tạo được tạo ra từ các nguồn như đèn flash, đèn studio hoặc đèn phòng. Loại ánh sáng này thường được sử dụng để kiểm soát và tạo ra các hiệu ứng ánh sáng đặc biệt trong nhiếp ảnh.

Loại ánh sáng này thường được sử dụng trong những điều kiện ánh sáng kém hay trong những bối cảnh đòi hỏi nguồn sáng đặc biệt hỗ trợ. Ánh sáng nhân tạo do con người tạo ra từ các nguồn sáng như đèn flash, chúng ta có thể điều khiển hay điều hướng nguồn sáng để có được sắc độ ánh sáng và màu sắc phù hợp cho bức ảnh và phong cách chụp ảnh của mình.

Chúng ta hoàn toàn kiểm soát được nguồn sáng và tăng giảm độ sáng tùy ý theo sở thích và nhu cầu sử dụng. 

Ánh sáng mờ

Ánh sáng mờ là loại ánh sáng được tạo ra từ các bộ lọc (giảm cường độ sáng) hoặc giảm độ sáng từ các nguồn sáng đèn flash. Các bức ảnh có cường độ ánh sáng mờ trong nhiếp ảnh sẽ tạo ra độ mềm mại cho bức ảnh, giúp tăng thêm phần nào tính nghệ thuật thị giác cho bức ảnh.

Ánh sáng định hướng

Ánh sáng định hướng trong nhiếp ảnh là loại ánh sáng được sử dụng để tạo ra những hiệu ứng ánh sáng chạy dọc theo chủ thể mà người chụp muốn tập trung lấy nét. Kiểm soát ánh sáng định hướng trong nhiếp ảnh sẽ giúp làm nổi bật chi tiết quan trọng trong bức ảnh và chủ thể của bức ảnh.

Ánh sáng nền (Backlight)

Ánh sáng nền là ánh sáng chiếu vào từ phía sau chủ thể, thường được sử dụng để tạo ra hiệu ứng halo hoặc tạo ra bóng đổ và tạo ra sự phân biệt giữa chủ thể và nền.

Ánh sáng điểm (Spotlight)

Ánh sáng điểm là ánh sáng tập trung vào một vùng nhỏ trên chủ thể hoặc một phần của bức ảnh, thường được sử dụng để làm nổi bật một phần nhất định của bức ảnh.

Những loại ánh sáng khác trong nhiếp ảnh

Ánh sáng trực diện (front lighting)

Ánh sáng trực diện (front lighting) là dạng ánh sáng chiếu trực tiếp vào chủ thể từ phía trước, thường là từ phía mặt trời hoặc nguồn sáng chính giữa và gần người chụp. 

Ánh sáng này sẽ chiếu trực tiếp vào chủ thể, bố cục mà người chụp ảnh, nhiếp ảnh gia muốn lấy nét. Loại ánh sáng này giúp người chụp có thể soi rõ và lấy nét chi tiết, giúp bức ảnh được tạo ra sẽ có độ phẳng (flat) và không có bóng đổ. Hơn nữa, nó còn giúp cho các chi tiết trên chủ thể (như khuôn mặt, trán, mũi, cằm) hoặc các chi tiết của vật mà người chụp muốn lấy nét trở nên rõ ràng hơn trong bức ảnh. 

Ánh sáng tạt ngang (side lighting)

Ánh sáng tạt ngang hay còn gọi là ánh sáng theo phương ngang là loại ánh sáng ngang được tạo để giúp phân bổ vùng sáng tối trong bức ảnh. Từ đó, giúp mắt người có thể trông thấy rõ những mảng sâu, hình thể, đổ bóng, vv trong bức ảnh. Ánh sáng tạt ngang được tạo ra từ các đường viền theo chủ thể. Điều này góp phần tạo ra bố cục rõ ràng và độ sâu trường ảnh sắc nét, kết cấu trên các bề mặt. 

Nếu sử dụng ánh sáng tạt ngang, người chụp ảnh sẽ cần lưu ý tới hướng ánh sáng. Hướng ánh sáng tạt ngang sẽ tạo ra những hiệu ứng ánh sáng bất ngờ cho chủ thể của bức ảnh

Ánh sáng hướng từ trên xuống (top lighting)

Ánh sáng hướng từ trên xuống, hay còn gọi là top lighting, là một loại ánh sáng được sử dụng để tạo ra các hiệu ứng ánh sáng đặc biệt nhằm làm nổi bật chủ thể trong ảnh. Thường được ưa chuộng trong nhiếp ảnh chân dung và cảnh quan, loại ánh sáng này mang lại sự phân chia rõ ràng giữa ánh sáng và bóng đổ trên chủ thể, tạo ra một hiệu ứng không gian ba chiều (3D). Bằng cách chiếu ánh sáng từ trên xuống, nhiếp ảnh gia có thể tạo ra sự chiều sâu và độ sâu trên bề mặt của chủ thể.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc sử dụng ánh sáng từ trên xuống có thể làm tăng độ sáng và gây ra hiện tượng sáng chói, cũng như làm giảm cường độ màu sắc. Vì thế, các nhiếp ảnh gia thường phải chú ý và cân nhắc kỹ lưỡng việc sử dụng ánh sáng này, có thể điều chỉnh góc độ chiếu để tạo ra những hiệu ứng đặc biệt và độc đáo trên chủ thể và bố cục của bức ảnh.