Trong nhiếp ảnh, việc canh góc và lượng ánh sáng soi rọi vào vật thể là cực kỳ quan trọng. Trên máy ảnh DLSR sẽ có các chế độ chụp thủ công và chúng ta sẽ làm chủ được ánh sáng khi chụp ảnh. Từ đó, thao tác đo sáng hay tìm cách để bù trừ lượng ánh sáng là việc làm cực quan trọng để có bức ảnh nghệ thuật. 

Đo sáng khi chụp ảnh cực quan trọng vì nó giúp bạn điều chỉnh các thiết lập của máy ảnh để có được độ sáng phù hợp cho bức ảnh. Đo sáng giúp xác định mức độ ánh sáng trong khung hình và cho phép bạn điều chỉnh các tham số như khẩu độ, tốc độ màn trập và ISO để đạt được kết quả mong muốn. Nếu không kiểm soát được ánh sáng có thể một số chi tiết trong bức ảnh sẽ bị noise hoặc mất chi tiết nghiêm trọng. 

Tìm hiểu về khái niệm đo sáng và bù sáng 

Đo sáng – Metering Mode là gì?

Đo sáng (Metering) là quá trình đo lường mức độ ánh sáng trong cảnh để máy ảnh có thể điều chỉnh các thiết lập phù hợp như khẩu độ, tốc độ màn trập và ISO. Thông qua quá trình đo sáng chúng ta sẽ nắm được và điều chỉnh những thông số trong tam giác phơi sáng. 

Thao tác này giúp người chụp kiểm soát được độ sáng của bức ảnh chuẩn nhất, hài hòa nhất, giúp các nhiếp ảnh gia chụp được những bức ảnh sáng rõ trong các điều kiện sáng khác nhau, kể cả trong môi trường sáng phức tạp nhất như ánh sáng mặt trời gắt hay ánh sáng tối. Và hệ quả của việc đo sáng không chuẩn là bạn sẽ thu được những bức hình quá sáng hoặc quá tối cho chất lượng hình ảnh kém.

Tuy nhiên ở tính năng này, máy ảnh sẽ chỉ đưa ra lời khuyên chứ không trực tiếp điều chỉnh các thông số.

Các chế độ đo sáng

Hầu như các loại máy ảnh hiện nay đều hỗ trợ các chế độ đo sáng sau bao gồm: đo sáng toàn khung, đo sáng điểm, đo sáng trung tâm.

Đo sáng toàn khung

Chế độ này mặc định trong đa số các loại máy ảnh. Bộ đo sáng sẽ quét toàn bộ khung ảnh và đo sáng cho cả khung hình. Chế độ này rất phù hợp với những trường hợp chụp trong điều kiện ánh sáng thuận lợi, chan hòa nhưng lại không thích hợp để chụp ảnh ngược sáng hay trong điều kiện ánh sáng gắt.

Đo sáng điểm

Đây là chế độ đo sáng theo điểm lấy nét, máy ảnh sẽ thực hiện đo sáng tại một điểm được chọn và đọc sáng được khoảng 3 – 5% vùng ảnh xung quanh điểm lấy nét đó. Với chế độ này, các nhiếp ảnh gia có thể chụp ảnh chân dung bán thân, thậm chí cả những bức hình trong điều kiện sáng phức tạp đều cho hiệu quả cao. Tuy nhiên, đây lại là cách đo sáng khó, nhất là đối với những người chưa có nhiều kinh nghiệm. Vì vậy để đo sáng chuẩn với chế độ này hãy thực hành nhiều nhất có thể nhé.

Đo sáng trung tâm

Chế độ này hoạt động theo cơ chế đo sáng phần trung tâm của khung hình, từ đó cân sáng toàn bộ bức ảnh của bạn. Khác với đo sáng toàn khung, chế độ đo sáng trung tâm sẽ bỏ qua đo sáng các chi tiết ở góc ảnh. Chế độ này rất thích hợp để chụp những đối tượng chủ thể nằm ở giữa khung hình hơn là trường hợp chủ thể nằm ngoài vị trí trung tâm.

Bù sáng là gì trong nhiếp ảnh?

Bù sáng là việc cân nhắc giữa tăng hay giảm sáng cho bức ảnh trong quá trình chụp ảnh.  Hầu hết trong các trường hợp cảm biến đo sáng của máy ảnh làm việc khá hiệu quả.

Đôi khi việc chụp ảnh không phải lúc nào cũng diễn ra trong điều kiện ánh sáng thuận lợi nên tính năng bù sáng của máy ảnh rất quan trọng, giúp đưa ánh sáng về mức cân bằng, cho ảnh chụp được sáng rõ và hài hòa nhất. Tuy nhiên, trong các trường hợp điều kiện sáng khó khăn như ánh sáng chiếu sau lưng chủ thể hoặc chủ thể có độ tương phản quá cao, máy ảnh của bạn sẽ dễ bị loạn và có thể đưa ra mức phơi sáng sai, khiến hình ảnh thu được không đúng với mục đích ban đầu. 

Thông thường máy ảnh sẽ được trang bị cả tính năng bù sáng tự động và bù sáng thủ công (tức điều chỉnh bằng tay) để bức ảnh có độ sáng hài hoà. 

Tuy nhiên chúng ta vẫn ưu tiên chỉnh bù sáng thủ công vì đôi khi tính năng tự động sẽ không phân tích được chính xác nguồn sáng nên có thể việc bù sáng sẽ bị sai lệch hoặc đôi khi chỉ là người chụp muốn set up bức ảnh sáng tối theo sự sáng tạo của cá nhân. 

Điều chỉnh giá trị EV trên máy ảnh để bù phơi sáng đúng cách

Chức năng này trên máy ảnh còn được biết tới với các tên khác gọi là bù phơi sáng (exposure compensation). Chức năng bù phơi sáng được tính bằng chỉ số EV (Exposure Value) – đơn vị đo lường độ sáng trong nhiếp ảnh. Phạm vi bù phơi sáng thông thường được tính trong khoảng từ EV-5,0 đến EV+5,0 Thông thường, chức năng này được bố trí thành một nút ở phía sau máy. Khi bấm, trên màn hình sẽ hiện dải các vạch với số 0 ở giữa, hai bên là các giá trị -1, -2 và +1, +2. Hoặc có thể chỉnh trên màn hình máy ảnh trong phần cài đặt các thông số khi chụp ảnh.

Khi bù phơi sáng, ta có thể tiến hành điều chỉnh độ sáng cho khung hình mà ống kính máy ảnh lấy nét được bằng cách tăng hoặc giảm trị số EV trên máy ảnh. Một EV tương ứng với một điểm ảnh (f-stop). Ví dụ, nếu muốn bù phơi sáng 1 EV về cực dương (tương ứng với EV+1,0), độ sáng của bức ảnh sẽ tăng thêm 2 lần so với mức độ ban đầu. Ngược lại, nếu kéo trị số bù phơi sáng về cực âm một giá trị (tương đương EV-1,0). thì độ sáng của bức ảnh sẽ giảm xuống chỉ bằng ½ so với mức ban đầu.

Nếu muốn giảm sáng, hãy bấm nút điều hướng của máy ảnh để dịch chuyển con trỏ về hướng “-“, còn nếu muốn tăng sáng, hãy dịch về hướng “+”.

Màn hình LCD sau máy thường sẽ hiển thị kết quả thay đổi giá trị này ngay theo thời gian thực nên nhờ thế người chụp có thể biết mình phải bù sáng bao nhiêu là vừa trong những hoàn cảnh chụp cụ thể.