.
.
.

Nắm nhanh kiến thức về Field Curvature trong nhiếp ảnh

Định nghĩa Field Curvature

Field Curvature“, còn được gọi bằng những cái tên là “lệch trường” hay “cong trường ảnh”, “độ cong trường Petzval”. Đây được biết đến như một hiện tượng quang học phổ biến, nó khiến cho một vật phẳng chỉ đạt được độ sắc nét ở một phần nhất định trên khung hình.

Vấn đề này xảy ra thường do bởi các thành phần quang học sẽ xuất hiện dưới hình dạng cong, từ đó khiến hình ảnh được chiếu lên cảm biến cũng theo biến thành hình cong. Đồng thời, thực chất cảm biến của máy ảnh kỹ thuật số lại là dạng phẳng, do đó mới dẫn đến việc không thể chụp toàn bộ hình ảnh một cách sắc nét.

anh field cu 2

Cụ thể, bạn hãy tưởng tượng thử một ví dụ rằng bạn đang nhìn một quả bóng căng tròn. Nếu như bạn cố gắng chụp lại toàn bộ quả bóng chỉ với một tấm ảnh phẳng, khi đó chỉ có một phần nhỏ nào đó của quả bóng có được độ sắc nét, các phần khác khá thiếu độ sắc. Có thể suy ra trong nhiếp ảnh, cong trường ảnh có thể khiến cho các góc của ảnh trở nên bị mờ nhạt so với phần trung tâm, vốn dễ được bắt nét hơn.

Theo đó, vấn đề này sẽ đặc biệt hiện rõ với các ống kính cũ hay các máy ảnh kỹ thuật số hiện đại với độ phân giải cao. Dù trước đây, có thể khắc phục vấn đề Field Curvature bằng cách sử dụng film ảnh, tuy nhiên đối với các cảm biến kỹ thuật số hiện nay thì cách làm này trở nên khó khăn hơn nhiều.

Độ cong trường sóng

Một điều khá rắc rối đó là độ cong trường không chỉ giới hạn ở mức “đơn giản”. Hầu hết các ống kính hiện đại đều có tích hợp nhiều thành phần quang học khác nhau bên trong ống kính. Trong đó có một số thành phần quang học được đặt cụ thể để giảm hiệu ứng của độ cong trường. Vì vậy nên độ cong trường có thể xuất hiện ở nhiều dạng khác nhau, thường là độ cong “lượn sóng”. Thường ống kính có độ cong trường ảnh gợn sóng có thể cho hiệu suất sắc nét ở tâm và góc, tuy nhiên phần hiệu suất ở khung giữa có thể sẽ kém nét và mềm hơn 

anh field cu 1

Như đã đề cập ở trên, nguyên nhân lớn nhất gây ra lệch trường gợn sóng là do thiết kế quang học phức tạp của ống kính. Nhằm có thể cải thiện chất lượng hình ảnh, các nhà sản xuất thường sử dụng nhiều thấu kính khác nhau. Có điều việc kết hợp quá nhiều thấu kính có thể tạo ra phản ứng ngược như gây ra các hiện tượng quang sai, trong số đó có lệch trường gợn sóng.

Thêm vào đó, hành vi của độ cong trường có thể thay đổi theo khoảng cách. Có một số ống kính có thể cho bức ảnh chụp đẹp ở khoảng gần với việc hầu như không có độ cong nào có thể nhìn thấy, trong khi lại thể hiện mức độ cong trường ảnh khá mạnh ở vô cực.

Mặt khác, hiệu ứng của độ cong trường ảnh có thể thay đổi tùy theo thiết kế ống kính. Ống kính tầm ngắn (siêu rộng, rộng và bình thường) dưới 50mm là loại dễ gặp vấn đề về độ cong nhiều nhất. Còn loại ống kính tele lại có rất ít hoặc gần như không có độ cong trường ảnh nào có thể nhìn thấy.

anh okdv thoi tiet

Cách xác định ống kính có lệch trường hay không

Trên thực tế, Field Curvature được xem như là một hiện tượng quang học phổ biến xuất hiện ở nhiều ống kính, kể cả loại phổ thông cho đến máy chuyên nghiệp. Dù cho hiện tại, các nhà sản xuất đã có tính đến độ cong trường ảnh khi tạo các thiết kế quang học hiện đại và có các thành phần cụ thể trong thiết kế quang học để giảm độ cong trường. Tuy nhiên đa phần các ống kính vẫn bị cong trường ảnh. Thực tế, thậm chí cả những loại ống kính chuyên nghiệp, đắt tiền từ các thương hiệu nổi tiếng như Canon, Zeiss, Nikon, Leica,…vẫn có độ cong trường ảnh rất rõ rệt.

Để giải quyết vấn đề này, cách đơn giản nhất để kiểm tra xem ống kính có bị lệch trường hay không đó là xem dữ liệu MTF được nhà sản xuất cung cấp. Chẳng hạn như bạn có thể tìm xem biểu đồ MTF sau của ống kính Nikon 28mm f/1.8G:

anh field mf nikom

Nhìn vào biểu đồ, bạn có thể nhìn thấy được các đường cong trường nét bắt đầu từ mức cao ở trung tâm, tiếp đó hạ xuống dần dần ở vùng giữa khung hình. Sau đó chúng lại tăng lên ở các góc và giảm xuống ở các góc rất xa, nhìn như đường sóng. Theo đó đây chính là dấu hiệu đặc trưng của hiện tượng lệnh trường dạng gợn sóng. Lúc đó phần hình ảnh có thể có độ sắc nét ở trung tâm và các góc, thế nhưng lại bị mờ nhạt ở khu vực giữa.

Bên cạnh đó, khi bạn mở khẩu độ tối đa f/1.8, hiện tượng lệch trường sẽ càng trở nên rõ ràng hơn. Thậm chí nếu như bạn lấy nét vào vùng giữa, vùng trung tâm cũng như các góc cũng sẽ bị tác động lên. Đáng nói hơn đó là không chỉ với mẫu ống kính Nikon  28mm f/1.8G này mà nhiều ống kính khác của Nikon khác, kể cả những mẫu cao cấp như Nikon 24-70mm f/2.8G cũng có thể gặp phải vấn đề tương tự.

Đánh giá hiệu suất ống kính

Có mộ sự thật đó là ống kính có thể hoạt động tốt nhất đó là khi ở giữa khung hình và chất lượng hình ảnh có thể giảm dần về phía các góc cạnh. Trong thực tế, hiệu suất quang học của ống kính thường được đánh giá thông qua độ sắc nét đồng đều trên toàn khung hình. Do đó mà việc người đánh giá ống kính sẽ chọn cách chứng minh hiệu suất ở trung tâm và góc bằng nhiều biểu đồ thử nghiệm khác nhau là một cách làm khá phổ biến. 

anh field cu 3

Tuy nhiên, vấn đề với hầu hết các đánh giá như vậy là chúng không tính đến độ cong trường ảnh, thường đưa ra kết luận sai. Khi nói đến việc thử nghiệm ống kính, thường có hai phương pháp. Phương pháp đầu tiên liên quan đến việc lấy nét ở trung tâm khung hình rồi nhìn vào cả trung tâm và góc khi đánh giá độ sắc nét. Phương pháp thứ hai là lấy nét ở trung tâm rồi lấy nét ở góc riêng biệt để đánh giá từng góc riêng biệt. Một số ống kính sẽ lấy nét ở trung tâm, giữa khung hình và góc riêng biệt. 

Cả hai phương pháp đều có khả năng dẫn đến các kết quả và kết luận khác nhau. Phương pháp đầu tiên sẽ cho thấy hiệu suất kém ở bất kỳ phần nào của khung hình chịu độ cong trường ảnh lớn, trong khi phương pháp thứ hai sẽ cho thấy khả năng phân giải của ống kính ở từng phần của khung hình, nhưng không phải toàn bộ hình ảnh.

Nguồn tham khảo: petapixel, photography, vjshop

Leave a Comment