Focus Breathing là gì?

Focus Breathing (hay còn được gọi “ống kính thở”) là hiện tượng liên quan đến cách ống kính phóng đại hình ảnh ở các khoảng cách lấy nét khác nhau. Thuật ngữ Focus Breathing đề cập đến khi độ dài tiêu cự của ống kính thay đổi một cách đột ngột (hoặc đáng chú ý) khi khoảng cách lấy nét thay đổi.

Thuật ngữ này được đặt ra bởi một nhà làm phim tài liệu – John Hoke. Khái niệm thấu kính thở thường được liên kết với ý tưởng về một ống kính thu phóng vào ra và mất nét do thay đổi tiêu cự.

Cả ống kính zoom và ống kính tiêu cự đều có thể xuất hiện tình trạng này. Khi tạo khuôn hình cho một cảnh rồi thay đổi tiêu cự ống kính từ cực tiểu sang vô cực, bạn có thể nhận thấy rằng khung cảnh dường như “phóng to” lên rất nhiều rồi lại thu nhỏ khi tiêu cự thay đổi.

Bạn cũng có thể chụp hai bức ảnh giống nhau nhưng một bức ảnh lấy nét đối tượng ở vô cực và bức còn lại sẽ lấy nét ở khoảng cách tối thiểu (MFD). Bạn sẽ nhận thấy rằng có sự khác biệt về độ dài tiêu cự (độ phóng đại) mặc dù hai bức ảnh được chụp trong khi giữ nguyên độ dài tiêu cự trên ống kính.

Focus Breathing làm khung cảnh dường như được “phóng to” lên

Sự thay đổi rõ ràng về độ dài tiêu cự ở hai bức ảnh

Đây là một trường hợp phóng đại của Focus Breathing xảy ra khi khoảng cách giữa hai đối tượng được lấy nét (tức là khoảng cách lấy nét trong hai ảnh) tăng lên. Cả độ phóng đại và góc xem đều thay đổi giúp chúng ta nhận thấy sự thay đổi rõ ràng về độ dài tiêu cự.

Nguyên nhân xảy ra hiện tượng Focus Breathing

Hầu hết các ống kính hiện đại ngày nay đều có thiết kế tiêu điểm bên trong. Với những thấu kính loại này, nếu chúng ta thay đổi tiêu cự thì mặt trước của thấu kính cũng như vành thấu kính sẽ không di chuyển hoặc xoay. Các nhiếp ảnh gia nhận thấy những thay đổi có thể nhìn thấy trong góc xem ở khoảng cách lấy nét gần và xa hơn (đặc biệt là ở vô cực), điều này có thể gây khó khăn cho việc hợp nhất tất cả các hình ảnh thành một ngăn xếp thành công trong quá trình xử lý hậu kỳ.

Loại hệ thống lấy nét bên trong này có một số lợi ích như thiết kế nhỏ hơn và nhẹ hơn giúp người dùng dễ dàng di chuyển, lấy nét nhanh hơn, khả năng tương thích với một số bộ lọc ống kính và loa che nắng, chiều dài ống kính không đổi (đặc biệt hữu ích khi chụp ảnh macro).

Khi nhóm các thành phần thấu kính lấy nét bên trong di chuyển trong khi lấy nét, các thành phần khác sẽ giữ nguyên vị trí, điều này có thể ảnh hưởng đến các đặc tính quang học của thấu kính, bao gồm cả độ dài tiêu cự. Tùy thuộc vào kích thước của nhóm lấy nét bên trong và thiết kế quang học tổng thể, sự thay đổi về độ dài tiêu cự có thể khác nhau, từ nhỏ đến lớn.

Việc lấy nét trên các thấu kính này làm cho thành phần bên trong di chuyển độc lập với các thành phần thấu kính khác, gây ra sự thay đổi nhỏ về độ dài tiêu cự. Đây cũng chính là nguyên nhân gây ra hiện tượng Focus Breathing.

Focus Breathing có thể gây ra những khó khăn gì?

Hậu quả chính của Focus Breathing chính là làm thay đổi khung hình đột ngột. Khi góc xem thay đổi, kích thước của hình ảnh được đóng khung trong kính ngắm của bạn cũng thay đổi theo . Bên cạnh đó, điều này khiến việc hậu kỳ ảnh khó khăn hơn rất nhiều.

Khi bạn ở khoảng cách lấy nét tối thiểu, bạn có góc xem lớn hơn. Và nó cung cấp cho bạn một trường nhìn rộng hơn. Khi bạn xoay vòng lấy nét đến vô cực, trường nhìn của bạn sẽ nhỏ hơn. Khung hình được cắt xung quanh đối tượng chặt chẽ hơn.

Nếu bạn nhìn qua khung ngắm và chuyển từ cực tiểu sang vô cực, bạn sẽ thấy các cạnh thắt chặt và đóng lại. Đây có thể không phải là một thay đổi lớn nhưng sẽ ảnh hưởng đến hình ảnh cuối cùng của bạn.

Nếu tình trạng Focus Breathing không quá nặng thì không đáng để  lo ngại, đặc biệt là đối với các nhiếp ảnh gia chuyên chụp ảnh tĩnh vật. Vấn đề chỉ thực sự xảy ra nếu sử dụng kĩ thuật xếp chồng tiêu điểm. Nếu bạn muốn chụp nhiều ảnh cho cùng một lần chụp nhưng với mặt phẳng tiêu điểm ở một vị trí khác, Focus Breathing sẽ trở thành một vấn đề. Hiệu ứng phóng đại làm các hình ảnh không giống nhau, khiến chúng khó xếp chồng lên nhau.

Mức độ thay đổi góc xem sẽ khác nhau tùy thuộc vào ống kính bạn đang sử dụng. Một số ống kính chỉ thể hiện một lượng thở tập trung rất nhỏ. Và bạn thậm chí có thể không nhận thấy nó. Các ống kính khác bị trường hợp nặng hơn

Hiện tượng này là một vấn đề lớn hơn đối với các nhà quay phim. vì góc xem thay đổi khi cảnh quay được ghi lại. Nếu bạn thay đổi tiêu điểm giữa ảnh, góc xem cũng sẽ thay đổi. Hiệu ứng crop có thể nhìn thấy rõ ràng.

Khả năng lấy nét là một yếu tố quan trọng khi bạn mua lựa chọn ống kính, vì thế khi lựa chọn máy ảnh và ống kính chúng ta nên quan tâm đến hiện tượng Focus Breathing là điều vô cùng cần thiết. Mặc dù người dùng có thể khắc phục một chút bằng phần mềm chỉnh sửa video hiện đại, nhưng điều này có thể làm cho video bị giật và không chuyên nghiệp.

Mặt khác, nếu mục đích sử dụng của bạn chủ yếu là chụp ảnh tĩnh thì hiện tượng Focus Breathing sẽ không tạo ra sự khác biệt ngoại trừ trong một số trường hợp như lấy nét chồng. 

Tham khảo: VJ, Peta Pixel